Social Media Hmannak Nih A Chuahpi Mi Phun (10) Salai Za Cung Hnin

  1. MI A LEEM : Cekhlatnak pakhat nih a langhtermi cu American rami 63% nih ni chiarte Facebook an on i 40% nih a tu le a tu an on ti a si. Social media hman a sinak a ruang tampi lakah a hrampi a simi cu: lungnuamhternak le umharpheng caah hin a si. Thawngpang an taarmi hmual neihter deuh nak ca i (likes) & (comments) pawl nih hin i ngol har ding in a kan tuah.
  2. MIDANG SINING LE KAN SINING CUAI A KAN THLAITER : Social media i postsmi (taar-langh)mi pawl nih zeidah a cang, zeitindah a si, zei bantuk ko hen a si tbk. a phuan. Cu nih cun midang he i tahchunhnak le mah sining tlawm deuh in ruahnak a chuahter. Na Newsfeed ah midang nih an tonmi sining (abik in a ṭhami) a kai tik ah cu lio i na sining he a rak i ralkah tuk ahcun na lungchung ah a chiatnak lei in ruahnak a lut cang. Kum 2012 lio UK i dothlatnak an rak tuahmi ah 53% nih, “Social media nih kan lungput le kan ziaza a kan thlen,” tiah an ti i, 51% nih, “Nuncan ziaza ṭha lo a chuahpi, a ruang cu: midang he a dik lo ning in i tahchunh ruang ah mah le mah i zumhraihnak a zor,” tiah an ti ve.
  3. I DIN THIAM LO IN A KAN TUAH: A cunglei kan langhter cang bantukin social media a hmangmi cheuthum chung i cheuhnih nih, “An account an hman khawh lo tikah ṭhaṭhi hmanh in i dinh kan i harh,” tiah an ti.
  4. CYBER ZAANGENNAK A KARHTER : Cyber zaangennak cu tleirawl pawl ca ko ah a biapi khun. Internet humhimnak aa timmi EnoughIsEnough timi bu hruainak in kherhhlainak an tuahmi ah social media a hmangmi tleirawl zatuak 95% nih cyber lei he aa pehtlaimi zaangennak an ton i, zatuak 33% nih anmah le anmah harnak an i pe ti a si.
  5. RITHAISII LE DINZU PAWL KHA MI LUNG A LAAKTER:Social media le rithaisii aa pehtlaihnak cekhlatnak an tuahmi ah social media a hmangmi tleirawl kum 12 – 17 minung 70% nih social media a hmang lomi nakin khuhsihnah (tobacco) a tawng thammi let nga in an tam deuh, zu a dingmi cu let thum in an tam deuh i sechoh ( Kanza ) a hmangmi cu lethnih in an tam deuh ve. Social media a hmangmi lak ah zukhmawn le din-ei a hmangmi an karh deuh ti khawh a si.
  6. LUNG NUAMHLONAK A CHUAHTER KHAWH:Michigan University nih Facebook a hmangmi pawl an lungthin umtu ning hlathlainak an tuah i, fiangin
    an hmuhmi cu: Facebook a hmang huam tukmi khi Facebook a hmang tlawmmi pawl nakin an lung aa nuam lo deuh an ti. Social media tam deuh a hmangmi pawl khi i lungsilonak tam deuh a neimi zong an si fawn.
  7. VANCHIATNAK KHA A HLEIHLUAT IN A KAN TIHTER KHUN:Mizapi nih an tuah ciomi, an kai ciomi, an nun ah an tonmi thil fate tiang in an share dih tik ah lung nuam lo in um kha vanchiatnak a kan ṭihternak a langhnak a si. Cu nih thinphannak kha a kan ruahter pin ah social media a hmangmi paoh hi ‘kanmah loin zeitindah an i nuamh hnga?’ timi biahalnak tiang a kan neihter. Hlathlainak in an hmuhmi cu: Pinterest a hmangtu pawl khi mah le mah i lungsilonak an ngei hna ti a si. Facebook le Twitter nih hin a hlawhtling lo mi asiloah mizaa asilomi lungput nei ding in mi a tuah khawh an ti.
  8. KAN RIAN A TAMTER:Atulio te bak ahhin tabs zeizatdah na on? Na onmi pawl ah zei bantuk pakhat te ahkhin dah na lung na bunh? A ngaite ti ahcun pakhat tak hmanh na lung na bunh kho tak lo. Hlathlainak pawl nih an chimnak ah: minung thluak nihhin voikhat lo ah thil pahnih kha tling khitkhet tein aa hmaithlak khawh lo pin ah rian tampi a kan neihtermi nih rian pakhat in rian dang pakhat ah i ṭhialkam dingin kan thluak kha a ranter ti a si. Tinhnak ṭha he a zatawk te hmannak nih midang he pehtlaihnak le hlawhtlinnak cu a chuahpi ve.
  9. KAN I PEHTLAIHNAK A THANCHOTER:Social media nihhin a tak vawlei he a kan hlatter thlu lem lo. Midang he kan i pehtlaihnak ah a ṭhahnem ngaimi bawmtu a si. Hmun dang ka dang ah a ummi kan chungkhar, hawikom tbk. a kan pehtlaihter pinah hawi thar tam deuh a kan neihter. The British Psychological Society nih hlathlainak an tuahmi ah mah le mah zumhnak a derthawmmi siangngakchia hna nih social media an hmannak thawngin midang he i ṭon khawh deuhnak a bawmh tiah an ti.
  10. HAWIMOMH THIAMNAK A KAN NEIHTER:Avoi 119nak American Psychological Association i an langhtermi hlathlainak ah, social media hmannak thawng in hawi sin ah ruahnak a chim lem lomi, mah te in khuaruah a duh deuhmi mino (introvert adolescent) pawl nih hawi he i komh thiamnak, mi chawnhbiak thiam deuhnak an ngah hrimhrim tiah an ti. Mi zakzum (mi ningzah pang) a simi zong nih computer screen (asiloah smartphone, tablet, tbk) phen ahcun kan him deuh tiah an ruah caah a si kho. Presentation a tuahtu Dr.Larry Rosen nih, “Tleirawl pawl nih social media an hmannak thawng in midang intuarnak va intuarpi/an sining vai hrawm an thiam deuh ngaingai,” tiah a chim.

The Lairam Times VOL I ISSUE 6

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Previous post Ralzaam Authawng Phun Hnih – Markita Mualhlun
Next post Lawngtlai Lairam Sii-Inn Ah Ralzaam Dirhmun