Thlanglei Chin Phu Le An Umnak

Thlanglei Chin Phu Le An Umnak, Masho miphun hna cu Arakan tlang i an va phak tikah cun hmun kipah an i then chin i anmah le an phaknak cio ah khua an sa. An umnak an i then bantukin miphun dangdang bantukin an i then i phu hme tete phun 8 ah an i then. Cu hna cu (1) Khami, (2) Maru, (3) Rungtu, (4) Chin, (5) Cho, (6) Khawngcho, (7) Ahnu le (8) Kon miphun an si. Asinain hi hna lakah hin Khami, Maru, Chin le Rungtu miphun hna hi phunpi deuh an si i, a dang hna cu mi tlawmte lawng an si.

Khami Miphun

Khami timi min a chuahnak hi micheu chimnak ah cu Khami pa cu biar an i kaih i an biar fong cu hnulei le hmailei ah ai thlai. Cu an biar fong ai thlaimi cu Kawl nih an zoh tikah uico mei a lo an ti caah ‘Khui-mi’ an ti hna- uico mei tinak a si. Kawl nih cun Khuimi, Khuimi an ti hna i a hnu ah cun Khami tiah a chuak an ti. Asinain hihi si dawh a si lo. Hi nakin si dawh deuh a si mi cu, an uktu bawi hna hi anmah holh in ‘Ah Riang’ an ti hna. An bawi Ah Riang hna cu mi raltha an si caah ‘Pasal’ tiah an min an i chal tawn i, ‘Pasal’ ti kha an holh cun ‘Khami’ ti a si. Cucu an phun min Khami timi a ratnak hi si dawh bik asi. Khami miphun cu biar ai kaihmi hmailei samtom an si i, kum 1901 lio ah minung 13,300 an si. Chin miphun an si caah an holh zong Chin dang holh he a khatmi tampi a um.

Maru Miphun

Maru miphun zong hi Khami miphun bantukin hmailei samtom Chin an si ve i, Kale- Kabaw neelrawn in tlangcung lei ah a hung kaimi an si ve. Arakan tlang ( Arakan Hills Tract ) an va phak hnuah Maru miphun tiah a va i thleng chinmi an si. Kum 1901 lio ah minung 2500 tluk lawng an si tiah Grant Brown nih a tial. Cucaah hi hna miphun hi mi tlawmte an si ti khawh a si.

Chawngtha/ Taungtha Miphun

Chawngtha, asiloah, Taungtha miphun hi hmailei samtom Chin an si. Kawlram naih i a ummi an si caah tiva kam deuh i a ummi kha ‘Chawngtha’ an ti hna, ‘Tiva kam mi’ tinak a si. Tlangcung deuh i a ummi kha ‘Taungtha’ an ti hna, ‘Tlangcung mi’ tinak a si. Miphun pakhat an si ko nain an umnak hmun hoih in Kawl nih an auh hnanak si i, anmah nih an i sakmi min taktak cu ‘Rungtu’ ti an si. Lai-Chin, Zo-Chin le Asho-Chin hna he hmunkhat ah a ra tiimi an si ko nain Kale-Kabaw neelrawn in an i then hnuah min an i sak mi a si. Mindat le Kanpalet peng ah tampi an um. A cheu cu Arakan tlang tiangin an kai i cuka ah cun khua an sa. Zipeng Grant Brown nih, kum 1901 lio ah hin Arakan ram ah Rungtu miphun cu minung 1,100 tluk an um tiah a tial. Peh than ding
#Lai Miphun Thawhkehnak Tuanbia- Pu Chawn Kio